Interview met gedragsveranderaar Annemiek Verstappen
Van gratis energieboxen en led-lampen tot bewustwordingscampagnes over douchegedrag of het afstellen van de cv. Coöperaties en gemeentes organiseren allerlei acties om de energietransitie te versnellen. Maar bereiken die acties de bewoners écht? ‘We moeten veel meer vanuit de bewoner zelf gaan denken,’ zegt Annemiek Verstappen, communicator bij Stichting Energie Zeist.
Annemiek Verstappen volgde een opleiding tot gedragsveranderaar en past haar kennis toe in de campagnes van Mijn Groene Huis in Zeist. Met haar collega’s probeert ze te bedenken met welke problemen de doelgroep zit, vertelt Verstappen: ‘Je kunt wel gratis energieboxen gaan weggeven, maar als je echt impact wil maken moet je je eerst afvragen: zitten de mensen wel te wachten op wat ik ze geef?’ Door in te spelen op wat mensen echt nodig hebben bereikt de stichting veel meer, merkt ze.
Led-campagne in Zeist
Mijn Groene Huis organiseerde vorig jaar onder andere een led-campagne. Bewoners konden tijdens de campagne drie halogeenlampen inruilen voor led-lampen, met keuze uit verschillende types en maten. ‘Op de eerste omruildag stond er meteen een rij bij het energiecentrum,’ vertelt Verstappen. ‘Er zijn ruim 1150 mensen langsgekomen voor die lampen. Zelf zijn we ook naar ouderen gegaan die minder mobiel zijn.’ Wat de campagne zo succesvol maakte? Verstappen: ‘Het is bewezen dat led-lampen veel besparen, er is veel over bekend. Als je die dan gratis krijgt en je kunt kiezen voor je favoriete model, dan willen we dat wel.’ In de campagne is bovendien ingezet op het gevoel van gezamenlijkheid in Zeist en er hoorde een mascotte bij. ‘Iets als een mascotte lijkt misschien onnodig, maar met een aantrekkelijke campagne bereik je echt meer mensen,’ volgens Verstappen.
Gedragsverandering
Als je het gedrag van mensen wil veranderen, moet je je ook verdiepen in hun fysieke omgeving. De omgeving moet bewoners uitnodigen om te besparen. Het helpt ook als ze advies krijgen van iemand met technische expertise. ‘Je kunt wel als stichting uitleggen dat je door je cv lager in te stellen energie kunt besparen,’ zegt Verstappen, ‘maar het werkt beter als een speciaal opgeleid iemand dat doet en je cv meteen op 50 zet. Mijn Groene Huis heeft een aantal energie-ambassadeurs opgeleid speciaal voor deze campagne. Zij komen op verzoek langs, mensen vertrouwen op hun technische kennis.’ In Zeist gaat Mijn Groene Huis ook samenwerken met installatiebedrijven en monteurs. Mijn Groene Huis ontwikkelt de campagne en de monteurs komen bij de mensen thuis, vertellen het verhaal en optimaliseren de cv’s.’ Het bereik wordt zo ook groter, denkt Verstappen: ‘Er zijn hier ongeveer 30 monteurs, dus als wij het verhaal goed op hén overbrengen is dat efficiënter dan wanneer we zelf alle 22.000 gezinnen in Zeist proberen te bereiken.’
Wat willen bewoners?
Eigenlijk moet je niet beginnen met een plan vanuit jouw eigen denken en ervaring, maar moet je kijken wat de behoefte is van degene die je wilt helpen. ‘Dit principe klinkt vanzelfsprekend, maar dat is het niet,’ zegt Annemiek Verstappen. Als je iets weggeeft, zoals een energiebox, dan moet je je afvragen of er in elke energiebox wel hetzelfde moet zitten. En dan is het ook handig om bijvoorbeeld een workshop te organiseren waarin je uitlegt wat je met de spullen in de energiebox kunt doen.’
Het is ook belangrijk te beseffen dat veel mensen duurzaamheid an sich niet het belangrijkst vinden, zegt Verstappen. ‘Sommige mensen gaan bij het horen van het woord duurzaamheid al met de hakken in het zand.’ Ze raadt aan om de communicatie te richten op de voordelen die bewoners eruit kunnen halen, zoals bij led-lampen: ze zijn mooi, makkelijk, ze besparen geld én zijn ook nog duurzaam. Verstappen geeft nog een voorbeeld: ‘Om energiebesparing te stimuleren worden ook wel eens waterbesparende douchekoppen uitgedeeld. Maar die hebben niet zo’n krachtige straal en daar ergeren veel mensen zich aan. Je kunt je doel ook op andere manieren bereiken, bijvoorbeeld door kort, minder vaak of koud douchen te stimuleren. Verdiep je dus in het gedrag van mensen en pas daar jouw campagne op aan.’
RREW echt voor bewoners
Verstappen zou graag zien dat het geld uit de RREW efficiënt wordt besteed. Wat ze anderen daarin zou willen meegeven? ‘Stop het niet alleen in het gratis weggeven van dingen, maar zorg dat je communicatie op orde is. Mensen moeten je weten te vinden. Het is ook goed om wijkgericht te werken, bijvoorbeeld in samenwerking met wijkverenigingen of buurtkranten. Dan kun je duurzaamheid inbedden in de aanpak van andere problemen in de wijken, zoals rondom gezondheid. Voor de isolatiecampagne ‘Heel Zeist Isoleert’ gebruiken we op dit moment het belang van goede ventilatie als ‘communicatiehaakje’. De bewoners moeten er echt beter van worden, dat is wat we volgens Verstappen bij elke campagne als uitgangspunt moeten nemen. In Zeist werpt die aanpak steeds meer vruchten af.
